Để có một năm gặp nhiều may mắn, sức khỏe và thuận lợi trong việc làm ăn thì thực hiện bài cúng giao thừa là một trong những phong tục cực kỳ quan trọng. Thời gian cúng giao thừa được thực hiện vào khoảng từ 11 giờ đêm ngày 29 tháng Chạp trong ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam
1. Ý nghĩa của bài cúng giao thừa trong tâm linh của người Việt
Cúng giao thừa thường thực hiện vào đúng thời khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới trong đêm 30 Tết. Việc cúng kiếng trong đêm 30 mỗi năm còn có tên gọi khác là lễ trừ tịch.
Theo quan niệm và niềm tin của người xưa cho rằng hàng năm đều có một vị thần Hành Khiển trông coi việc dương thế. Kết thúc một năm, vị thần này sẽ bàn giao lại công việc cho một vị thần mới, thế nên chúng ta mới làm lễ tiễn người cũ trong đêm khởi đầu năm mới.
Ngoài ra, trong lúc chuyển giao công việc thì các vị thần thường đem theo nhiều quân lính của mình nên đây cũng là lúc trừ tà đuổi quỷ hiệu quả nhất. Vì vậy, cúng trong đêm giao thừa còn được coi là lễ đuổi ma quỷ.
Không chỉ vậy, thực hiện bài cúng giao thừa còn được xem như ngày để rước ông bà tổ tiên của mỗi gia đình trở về chơi lễ Tết, nhìn con cháu sum vầy vui vẻ bên gia đình.
2. Chuẩn bị mâm cúng giao thừa như thế nào là đúng nhất?
Mâm cỗ chuẩn bị cho bài cúng giao thừa có thể thực hiện lễ mặn hoặc lễ chay tùy vào điều kiện và tâm niệm của mỗi gia đình. Lễ cúng theo đúng chuẩn phong tục người Việt chúng ta sẽ gồm:
- Lễ cúng ngoài trời: Mâm ngũ quả, hoa tươi, nến đỏ, trầu cau, bát muối, bát gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón thần linh, gà trống luộc, xôi, bánh chưng,…
- Lễ cúng trong nhà: Giống với lễ cúng ngoài trời và một số món ăn khác theo nhu cầu cũng như điều kiện mỗi gia đình
Hiện nay các mâm lễ cúng dần trở nên đơn giản hơn. Tùy vào khẩu vị, điều kiện của gia đình mà gia chủ có thể chuẩn bị mâm cỗ có đầy đủ hoặc vài món trong số đó là được.
Những lễ vật này cần được chuẩn bị đầy đủ trước thời khắc giao thừa. Chúng được đặt trên bàn (Tuyệt đối không để trên mặt đất hay đến thời điểm giao thừa mới bưng mâm lễ ra).
3. Nghi thức thực hiện bài cúng giao thừa trong nhà và ngoài trời
Sau khi đã chuẩn bị hết tất cả lễ vật cần thiết trước 12 giờ đêm, vào đúng thời khắc giao thừa, gia chủ sẽ bắt đầu súc miệng bằng rượu thơm, thắp đèn, đốt hương rồi thành tâm đọc văn khấn giao thừa.
3.1. Bài cúng giao thừa dành cho ngoài trời
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.
Con kính lạy ngài đương niên thiên quan Nguy Vương Hành khiển, Mộc Tinh hành binh chi thần, Tiêu Tào phán quan.
Con kính lạy các ngài Ngũ Phương, Ngũ Hổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm Tân Sửu (năm cũ) với năm Nhâm Dần (năm mới)
Chúng con là: …, sinh năm: …, hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà:…, ấp/khu phố:…, xã/phường …, quận/huyện/ thành phố …, tỉnh/thành phố …
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng-đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật-Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên đương cai Thái tuế, ngài Tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân, và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên kháng thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần.
Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư Phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).
3.2. Thực hiện bài cúng giao thừa trong nhà
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần).
Nam mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.
Nam mô Đông Phương Giáo Chủ Dược Sư Lưu Ly Quang Vương Phật.
Nam mô Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần.
Các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh.
Nay phút giao thừa năm cũ Tân Sửu với năm Nhâm Dần.
Chúng con là :…sinh năm: …, hành canh: …tuổi, ngụ tại số nhà …, ấp/khu phố …, xã/phường…, quận/huyện/thành phố …, tỉnh/thành phố …
Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dường Phật- Thánh, dâng hiến tôn Thần, tiến cúng Tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ Thần, Phúc đức chính Thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài Thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị Thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật.
Con lại kính mời các cụ tiên linh, Cao tằng Tổ khảo, Cao tằng Tổ tỷ, Bá thúc đệ huynh, Cô di tỷ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng.
Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.
Nam mô A-di-đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Sau khi hết 3 tuần hương thì hóa vàng mã dâng cúng.
Khi thực hiện xong bài cúng giao thừa, gia chủ cắm hương rồi vái lạy bốn phương tám hướng cầu mong thần linh phù hộ gia đình một năm mới ấm no hạnh phúc.
Cúng quan thần ngoài trời xong, cả gia đình sẽ đứng nghiêm trang trước bàn thờ để khấn tổ tiên. Trước khi khấn, các gia chủ thường khấn Thổ công (vị thần cai quản trong nhà) để xin phép mời tổ tiên cùng các bậc tiền nhân về ăn Tết.
Do bài cúng giao thừa phải thực hiện đúng thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới nên việc chuẩn bị đồ cùng và cách cúng kiếng sao cho bài bản nhất thật sự là điều quan trọng. Mong rằng bài viết này sẽ giúp ích cho bạn trong việc cúng giao thừa đêm 30 một cách trọn vẹn và suôn sẻ nhất!
