Không phải vô cớ mà chế độ ăn này gắn liền với đất nước Nhật Bản nơi người dân có tuổi thọ lớn nhất thế giới (90 đối với nữ và 84 đối với nam). Và nếu xét trong tương quan với tuổi thọ trung bình của người dân Australia (82,5 tuổi) thì con số trên có thể chưa quá ấn tượng.
Tuy nhiên những điều chế độ ăn Okinawa đã làm được còn nhiều hơn thế.
1. Bí mật nằm trong chế độ ăn uống của người dân Okinawa
Ở Okinawa, cứ 100.000 người sẽ có 68 người sống trên 100 tuổi tỷ lệ gấp ba lần trong mẫu dân số tương tự ở Hoa Kỳ.
Ngay cả tính theo mức trung bình của Nhật Bản, quốc gia có tuổi thọ cao nhất thế giới, người dân ở quần đảo Okinawa cũng sống lâu hơn 40% so với những người dân Nhật Bản ở những vùng khác khác.
Các nhà khoa học đã dành cả thập kỷ để nghiên cứu về chế độ ăn và cuộc sống hằng ngày của người dân Okinawa và bất ngờ phát hiện, họ ăn rất nhiều tinh bột, tỷ lệ carbohyrate so với protein là 10:1.
Điểm khác biệt nằm ở nguồn tinh bột mà người Okinawa lựa chọn. Họ dùng tới 67% khoai lang trong các bữa ăn, chỉ 12% lượng tinh bột đến từ cơm.
Nhờ chế độ ăn này mà người dân ở đây hầu như không mắc những căn bệnh thường gặp ở người lớn tuổi như bệnh tim, ung thư hay mất trí nhớ.
Tỉ lệ người mắc các bệnh về tim mạch, tuyến tiền liệt, bệnh ung thư vú ở đảo Okinawa chỉ chiếm 1/5 so với số người mắc bệnh này ở Mỹ. Tuổi thọ trung bình của đàn ông nơi đây là 78 tuổi và tuổi thọ trung bình của phụ nữ là 86.
2. Chế độ ăn Okinawa là gì?
Rất giống với chế độ ăn Địa Trung Hải, Okinawa là kế hoạch ăn uống tập trung vào việc hạn chế thực phẩm tinh luyện, thay vào đó là thực phẩm toàn phần, hải sản, rau tươi ví dụ: khoai lang, bí ngô, ớt chuông, mướp đắng.
Tiến sĩ Melissa Rifkin, chuyên gia về chế độ ăn, chia sẻ với tạp chí Shape: Sự nổi trội của các loại rau màu vàng giúp chế độ ăn Okinawa rất giàu sắc tố thực vật carotenoids, có tác dụng giảm viêm và cải thiện chức năng hệ miễn dịch.
Đậu phụ và nấm cũng là những lựa chọn phổ biến trong các bữa ăn hàng ngày của người dân Okinawa. Gạo cũng không hề vắng mặt trong chế độ ăn này, dù không thường xuyên như trong chế độ ăn truyền thống Nhật Bản.
Người áp dụng chế độ ăn Okinawa còn tuân thủ quy tắc 80-20: chỉ ăn tới khi cảm thấy thỏa cơn đói, nhưng không tới mức hoàn toàn no (tương đương 80%).
Thực đơn điển hình trong 1 ngày
- Bữa sáng: Đậu phụ với ớt chuông vàng, 1/2 củ khoai lang tím.
- Bữa phụ: Táo với bơ lạc.
- Bữa trưa: Cơm với đậu lăng hoặc đậu nành và bông cải xanh.
- Bữa xế: Salad rong biển hoặc súp miso với cà rốt, nấm hương, đậu phụ, củ cải.
- Bữa tối: Đậu lăng lứt, rau bina (chân vịt) và bí ngô.
- Bữa phụ: Sữa đậu nành.
3. Chế độ ăn Okinawa có lành mạnh như thế nào?
Do chế độ ăn Okinawa sử dụng chủ yếu thực phẩm toàn phần, chưa qua chế biến, nó rất giàu chất xơ, carbohydrate và hàm lượng calo, chất béo nói chung đều thấp đây là các yếu tố giúp giảm cân cũng như kiểm soát cân nặng.
Trung bình, người dân Okinawa ăn khoảng 1.200 calo/ngày, so với người dân Australia là gần 2.000 calo/ngày. Tuy nhiên, có một số điểm cần lưu ý:
- Do các bữa ăn ít thịt, sản phẩm từ sữa và ngũ cốc toàn phần nên hàm lượng một số dưỡng chất nhất định cũng thấp (vitamin B, D, canxi, sắt).
- Chế độ ăn Okinawa còn giàu đậu nành vốn không phải là lựa chọn lý tưởng cho hệ nội tiết (mặc dù nghiên cứu khoa học vẫn chưa xác nhận đầy đủ vấn đề này).
- Hoa quả: hầu như các loại trừ quả phơi khô như nho, mơ, sung, chà là… hay là quả có chất dầu như hồ đào, trái phỉ, hạt đào lạc, hạt thông và hạt lạc…
- Cá và sò: các loại cá gầy (có ít axit béo omega 3), sò và tôm cua…
- Phomat và ăn tráng miệng: sa lát hoa quả, mứt, sữa chua tự nhiên, phomat tươi…
- Ăn 7 phần ngũ cốc còn chất cám hoặc rau khô mỗi ngày và thêm 2 món giá giàu đường, vitamin, xơ, và protein… Ngũ cốc còn chất cám giàu dinh dưỡng hơn loại đã tinh chế như lúa mì trắng, gạo trắng, bánh mì.
- Ngoài hương vị rau, rau thơm còn mang lại nhiều vitamin và chất khoáng. Gia vị mang lại khả năng chống nhiễm khuẩn và ngăn ngừa oxy hóa cholesterol. Còn tảo giúp thêm chất khoáng, nhiều chất xơ, giàu vitamin, chống oxy hóa và là chất chống tăng cholesterol tự nhiên.
- Ăn cá 3 lần một tuần. Cá là thực phẩm quan trọng có nguồn gốc từ động vật ở Okinawa. Nhưng người Okinawa chủ yếu chọn cá gầy, và chế biến cá thành lát mỏng rồi ăn tươi, trần qua nước sôi hoặc nướng.
- Ăn ít sản phẩm từ động vật khác như thịt và sản phẩm làm từ sữa. Họ ăn thịt trung bình ít hơn 18 lần và sản phẩm sữa ít hơn 3 lần so với người dân châu Âu.
- Uống ít rượu
- Ít đường và muối. Những sản phẩm công nghiệp như kẹo, bánh ga tô rất hiếm gặp ở Okinawa. Dân cư trên đảo ăn ít đường hơn dân châu Âu gấp 3 lần. Dùng rau thơm, gia vị và tảo giúp thêm gia vị cho món ăn và cũng giúp lọc bớt muối.
- Uống nhiều nước và chè. Nước là yếu tố vô cùng cần thiết cho cơ thể, ngoài ra nước còn giúp đào thải các chất cặn bã trong cơ thể, cung cấp nước cho tế bào.
Sự hỗ trợ tích cực từ lối sống lành mạnh
Người dân địa phương này thường xuyên tập luyện, các mối quan hệ bền vững và cả môi trường sống trong lành cũng có thể góp phần vào sức khỏe tuyệt vời và tuổi thọ đáng ngưỡng mộ của họ.
Trung bình, những người ở Vùng Xanh (Blue Zones các khu vực trên thế giới có tuổi thọ cao nhất), đi 14.000-18.000 bước/ngày. So sánh với Australia thì con số này thấp hơn nhiều (chỉ khoảng 7.400 bước/ngày).
Theo chuyên gia Rifkin, chỉ ăn 1.200 calo cũng có thể không phải lựa chọn bền vững với đa phần mọi người. Tuy nhiên, cô nhấn mạnh: Với đại dịch béo phì hiện nay, mọi người sẽ hưởng lợi từ việc giảm số calo trong mỗi bữa ăn hàng ngày. Chế độ ăn khoảng 1.500 calo có thể là điểm hợp lý để khởi đầu.
